7 kwietnia 2022r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał istotne orzeczenie dla pasażerów podróżujących samolotami. Orzeczenie TSUE w sprawie C-561/20 zapadło na skutek pytań prejudycjalnych skierowanych przez sądy państw członkowskich w związku ze sprawą trzech pasażerów, którzy dotarli do miejsca docelowego przylotu w Stanach Zjednoczonych z 223 minutowym opóźnieniem.
Stan faktyczny będący podstawą wydanego orzeczenia przedstawiał się następująco.
Podróżni wykupili bilety na loty realizowane przez niemieckie linie lotnicze Lufthansa za pośrednictwem biura podróży. Pasażerowie mieli odbyć podróż z Belgii do San José w Stanach Zjednoczonych z przesiadką na lotnisku Newark w Stanach Zjednoczonych. Lot nie był jednak realizowany przez Lufthansę, ale przez przewoźnika który swoją siedzibę ma w Stanach Zjednoczonych – United Airlines. Przewoźnik ze Stanów Zjednoczonych podnosił, że rozporządzenie, na podstawie którego podróżni wywodzili swoje roszczenia tj. rozporządzenie WE Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie EWG Nr 295/91 (dalej: Rozporządzenie) nie ma zastosowania, ponieważ do opóźnienia doszło podczas drugiego etapu lotu.
Stanowiska tego nie podzielił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
W ogłoszonym wyroku Trybunał w sposób kompleksowy odniósł się do dwóch istotnych kwestii.
- „Loty łączone”
W ogłoszonym wyroku Trybunał przypomniał przede wszystkim, że lot z jednym lub większą liczbą połączeń, który był przedmiotem jednej rezerwacji, stanowi całość w rozumieniu prawa pasażerów do odszkodowania przewidzianego w prawie Unii Europejskiej. Możliwość zastosowania Rozporządzenia do pasażerów takich lotów należy oceniać w świetle pierwszego miejsca odlotu i miejsca docelowego dla tych lotów, a miejsce, w którym doszło do opóźnienia, nie ma wpływu na zastosowanie przedmiotowego Rozporządzenia. Wniosków tych nie podważa także fakt, że międzylądowanie odbyło się na terenie państwa trzeciego. Rzecznik Generalny w swej opinii podkreślił również, że dokonanie rozróżnienia w zależności od tego, czy opóźnienie powstało na pierwszym, czy na drugim etapie lotu łączonego, będącego przedmiotem jednej rezerwacji byłoby nieuzasadnione. Tego rodzaju lot łączony powinien bowiem zostać uznany za całość dla celów prawa do odszkodowania. Pasażerowie w obu przypadkach doznają tego samego opóźnienia w miejscu docelowym i w związku z tym również tych samych niedogodności
2. „Przewoźnik wspólnotowy”
W rozpoznawanej sprawie Trybunał podjął się także analizy czy przewoźnik lotniczy z państwa trzeciego, który nie zawarł umowy przewozu z pasażerami lotu łączonego, lecz który zrealizował ten lot, może być zobowiązany do zapłaty na rzecz pasażerów odszkodowania, zgodnie z Rozporządzeniem. Trybunał powołał się na art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 5 ust. 3 Rozporządzenia. Z treści przywołanych artykułów wynika, że podmiotem zobowiązanym do zapłaty odszkodowania może być wyłącznie „obsługujący przewoźnik lotniczy” w rozumieniu art. 2 lit. b) Rozporządzenia. Pojęcie to oznacza „przewoźnika lotniczego wykonującego lub zamierzającego wykonać lot zgodnie z umową zawartą z pasażerem lub działającego w imieniu innej osoby, prawnej lub fizycznej, mającej umowę z tym pasażerem”. Trybunał wyjaśnił, że definicja ta ustanawia dwie kumulatywne przesłanki uznania przewoźnika lotniczego za „obsługującego przewoźnika”, a mianowicie z jednej strony wykonanie danego lotu, a z drugiej strony istnienie umowy zawartej z pasażerem.
W odniesieniu do pierwszej przesłanki, Trybunał wyjaśnił, że za obsługującego przewoźnika lotniczego należy uznać przewoźnika, który w ramach swojej działalności w zakresie transportu pasażerskiego podejmuje decyzję o przeprowadzeniu konkretnego lotu, włącznie z ustaleniem jego trasy, a tym samym o stworzeniu dla zainteresowanych oferty przewozu lotniczego. Podjęcie tego rodzaju decyzji oznacza, że dany przewoźnik ponosi odpowiedzialność za wykonanie tego lotu, w tym m.in. za ewentualne odwołanie lub duże opóźnienie w przylocie. Odnośnie drugiej przesłanki Trybunał przypomniał, że zgodnie z art. 3 ust. 5 zd. 2 Rozporządzenia – gdy obsługujący przewoźnik lotniczy nie będąc związanym umową z pasażerem, wykonuje zobowiązania wynikające z tego Rozporządzenia, uważa się, że działa on w imieniu osoby związanej umową z danym pasażerem.
Na kanwie rozpatrywanej sprawy linia lotnicza United Airlines z jednej strony wykonała lot łączony, a z drugiej strony został on przeprowadzony w ramach umowy z linią lotniczą – Lufthansa. W tych okolicznościach zdaniem Trybunału należy uznać, że United Airlines jest obsługującym przewoźnikiem lotniczym w rozumieniu art. 2 lit. b) Rozporządzenia, ponieważ zrealizowała dany lot, działając w ramach umowy o wspólnej obsłudze połączeń w imieniu linii lotniczej Lufthansa tj. przewoźnika umownego. Skoro linie United Airlines przejęły odpowiedzialność za wykonanie konkretnego lotu, to stają się one podmiotem obsługującym dany rejs, działającym w imieniu linii lotniczych Lufthansa. Jednocześnie, sędziowie Trybunału wyjaśnili, że chociaż linie lotnicze United Airlines są zobowiązane do wypłaty pasażerom odszkodowania jako obsługujący trasę przewoźnik lotniczy, mają oni prawo domagać się odszkodowania od stron trzecich, zgodnie z obowiązującym prawem krajowym.
Reasumując wnioski wynikające z zapadłego orzeczenia stwierdzić należy, iż pasażerowi opóźnionego lotu łączonego wykonywanego przez przewoźnika spoza Unii Europejskiej przysługuje prawo do odszkodowania na podstawie Rozporządzenia, jeśli:
- podróż rozpoczynała się albo kończyła na lotnisku położonym na terenie państwa członkowskiego i
- cały lot był przedmiotem jednej rezerwacji u przewoźnika wspólnotowego.