13 października 2022r. wchodzi w życie największa od 20 lat nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych. Szczególnym novum jest wprowadzenie do polskiego systemu prawnego prawa holdingowego, odnoszącego się do formalnego uregulowania działań pomiędzy podmiotami powiązanymi kapitałowo lub osobowo. Nowelizacja wprowadzi pojęcie grupy spółek, którą będą tworzyć spółka dominująca i co najmniej jedna spółka zależna. Spółka dominująca będzie mogła m.in. wydawać wiążące polecenia dotyczące prowadzenia spraw spółki zależnej, zaś spółka zależna będzie uprawniona do odmowy ich wykonania wyłącznie w przypadkach wskazanych w ustawie. Rozwiązania prawa holdingowego nie będą jednak obligatoryjne.
Niezależnie od istotnych zmian w zakresie prawa holdingowego warto zapoznać się także doniosłymi zmianami w zakresie odpowiedzialności wewnętrznej (tj. względem spółek) piastunów organów w spółce z o.o. i spółce akcyjnej.
Biznesowa ocena sytuacji
Październikowa nowelizacja złagodzi odpowiedzialności członków zarządów i rad nadzorczych wobec spółek kapitałowych, a wszystko to za sprawą zasady biznesowej oceny sytuacji.
„Business judgement rule” to zasada, która wyłączy cywilnoprawną odpowiedzialność członków zarządu, rady nadzorczej oraz likwidatorów za szkodę wyrządzoną spółce, jeśli wykażą oni, że działali w sposób lojalny wobec spółki i w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego oraz przy uwzględnieniu analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach wykorzystane.
Co to oznacza w praktyce?
Jeśli decyzja ww. osób będzie mieścić się w tzw. dopuszczalnym ryzyku gospodarczym i zostanie odpowiednio skonsultowana (np. w postaci zasięgnięcia opinii i analiz prawnych, restrukturyzacyjnych czy podatkowych) oraz oparta na informacjach dostępnych na rynku, członkowie organów nie będą ponosili odpowiedzialności wobec spółki, jeżeli wskutek decyzji podjętej w taki sposób spółka dozna szkody. Innymi słowy oznacza to, że działanie członków organów spółki nie będzie oceniane wyłącznie przez pryzmat rezultatów tych decyzji. Ocena postępowania będzie sprowadzało się do weryfikacji trybu podejmowania decyzji – na moment jej podejmowania oraz oceny okoliczności temu towarzyszących.
W tym miejscu wyjaśnić należy, że business judgement rule ma mieć zastosowanie wyłącznie do wewnętrznej odpowiedzialności (tj. względem spółki) i nie obejmuje przypadków odpowiedzialności względem wierzycieli spółki w oparciu o art. 299 k.h.s. oraz art. 116 Ordynacji podatkowej.
Należyta staranność w wykonywaniu obowiązków.
Nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych doprecyzowuje także pojęcie należytej staranności piastunów organów, która powinna wynikać z zawodowego charakteru ich działalności. Wprowadzony zostanie także obowiązek lojalności wobec spółki, a także związany z tym zakaz ujawniania tajemnic spółki także po wygaśnięciu mandatu.
Powyższa zmiana stanowi niewątpliwie potwierdzenie typowych rozwiązań powszechnie występujących w umowach zawieranych z członkami zarządu spółek kapitałowych.
Stwierdzić również należy, że wprowadzenie zasady biznesowej oceny ryzyka stanowi niewątpliwie krok w dobrym kierunku i przyczyni się do większego komfortu przy podejmowaniu decyzji. Jednocześnie jednak, jest to kolejne pojęcie nieostre, którego zakres zostanie dopiero sprecyzowany w orzecznictwie sądów na przestrzeni najbliższych lat.
Adwokat Aleksandra Urban