Ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom weszła w życie 29 lipca 2022 roku. Szerokim echem odbiła się możliwość skorzystania z wakacji kredytowych. Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj: https://www.facebook.com/kladwokaci/posts/pfbid0XhLmRM1M3u4hcTTEVEYi3V2MdbNG8a2p9tPm9gXLPQLxahE9wNKoan2QPBt754krl.
Mało kto jednak wie, że ustawa wprowadziła również inne formy pomocy kredytobiorcom. Wprowadzono bowiem zmiany w ustawie o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej.
W pierwszej kolejności można wskazać na możliwość skorzystania ze wsparcia udzielanego na spłatę zadłużenia.
Wsparcie polega na przekazywaniu kredytodawcy przez Bank Gospodarstwa Krajowego kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na spłatę zobowiązań kredytobiorcy z tytułu kredytu mieszkaniowego, przez okres nie dłuższy niż 36 miesięcy. Wsparcie jest przekazywane w ratach miesięcznych, nie wyższych niż 2000 zł, na wskazany przez kredytodawcę rachunek przeznaczony do przekazywania wsparcia. Wobec powyższego udzielana pomoc może wynieść nawet 2 tysiące złotych miesięcznie przez trzy lata, zatem łącznie opiewa na 72 tysiące złotych. Podana wysokość udzielanego wsparcie jest jednak maksymalną możliwą do przyznania kwotą, zatem wysokość miesięcznych dopłat jest ustalana indywidualnie, zależnie od wysokości miesięcznej raty kredytu.
Wsparcie jest przyznawane, jeżeli zostanie spełniony chociaż jeden z poniższych warunków:
- w dniu złożenia wniosku o wsparcie lub pożyczkę na spłatę zadłużenia co najmniej jeden z kredytobiorców posiada status bezrobotnego,
- koszty obsługi kredytu w skali miesiąca przekraczają połowę miesięcznych dochodów całego gospodarstwa domowego,
- miesięczny dochód gospodarstwa domowego pomniejszony o miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego nie przekracza 1552 zł w przypadku gospodarstwa jednoosobowego oraz 1200 zł na jedną osobę w przypadku gospodarstwa wieloosobowego.
W tym kontekście zdecydowanie istotnym czynnikiem jest pojęcie dochodu. Dla celów definicyjnych stosuje się definicję zawartą w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zgodnie z którą za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, pomniejszoną o:
- miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych i koszty uzyskania przychodu;
- składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;
- kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.
Do dochodu nie wlicza się jednak m.in. jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego, zasiłku celowego, wartości świadczenia w naturze, rodzinnego kapitału opiekuńczego czy świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych.
Należy również wskazać, iż udzielana pomoc finansowa jest dofinansowaniem częściowo lub całkowicie zwrotnym. Zwrot rozpoczyna się po dwóch latach od ostatniej raty wsparcia i jest dokonywane w 144 równych ratach w wysokości po 500 złotych. Dodatkowo, jeśli spłata 100 pierwszych rat odbywa się bez opóźnienia – pozostała część podlega umorzeniu (umorzeniu może zatem ulec spłata 22 tysięcy złotych)! Terminowa spłata rat ma również wpływ na oprocentowanie wsparcia – w przypadku dokonywania spłaty zgodnie z harmonogramem, zwracana kwota nie podlega oprocentowaniu, niemniej jednak w przypadku opóźnienia w spłacie raty, kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu wsparcia wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od dnia wymagalności pierwszej raty zwrotu.
Jednocześnie gdy ustanie którakolwiek z okoliczności będąca podstawą przyznania wsparcia lub pożyczki np. utrata statusu bezrobotnego czy zwiększenia dochodów stanowi przesłankę do wstrzymania wypłaty wsparcia.
W ramach drugiej proponowanej formy wsparcia można wyróżnić pożyczkę na spłatę pozostałej po sprzedaży kredytowanej nieruchomości części zadłużenia. Zgodnie z ustawą, w przypadku gdy kredytobiorca dokonał sprzedaży kredytowanej nieruchomości, a kwota uzyskana ze sprzedaży nie pokryła całego zobowiązania z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na zakup sprzedanej nieruchomości, kredytobiorcy może zostać udzielona pożyczka na spłatę zadłużenia. Wysokość pożyczki na spłatę zadłużenia nie może przekraczać kwoty 72 000 zł. Warunki przyznania pożyczki są w większości analogiczne jak w przypadku udzielania wsparcia.
W kontekście powyższego warto jednak zauważyć, iż spod kręgu osób, które spełniają warunki do ubiegania się o wsparcie lub pożyczkę na spłatę zadłużenia istnieją liczne wyłączenia. Przykładowo wsparcie nie może być przyznane, jeżeli kredytobiorca w chwili złożenia wniosku jest właścicielem innego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego albo był nim w okresie na sześć miesięcy przed złożeniem wniosku. Dodatkowe wyłączenia obejmują również osoby, którzy mają lub mieli na sześć miesięcy przed złożeniem wniosku roszczenie o przeniesienie na niego prawa własności lokalu mieszkalnego, domu jednorodzinnego, spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego.
W zakresie programu pomocy kredytobiorcom wprowadzanym w ustawie można również wskazać na propozycję zastąpienia wskaźnika WIBOR, co w rezultacie ma wpłynąć na obniżenie rat kredytów. Wskaźnik WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) stanowi referencyjną wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku bankowym. Wysoki poziom WIBOR niewątpliwie wpływa na podniesienie rat pożyczek. W ustawie wskazano, iż zamiennik albo zamienniki kluczowego wskaźnika referencyjnego mogą być wyznaczone na podstawie stawki procentowej obliczonej w wyniku procesu ustalenia (fixingu) Stawki Referencyjnej POLONIA organizowanego przez Narodowy Bank Polski.
Finalnie należy wskazać, iż wprowadzona ustawa daje kredytobiorcom szereg możliwości skorzystania z pomocy finansowej. W kontekście pożyczki czy wsparcia na spłatę zadłużenia niezbędna jest jednak szczegółowa analiza faktyczna oraz prawna sytuacji życiowo-materialnej z uwzględnieniem dalszych, co najmniej 36-miesięcznych perspektyw.
Prawnik Julia Nowak
